Waarom vliegen wél anders is dan het Concertgebouw

In de afgelopen dagen zwelt het koor aan om geen uitzondering te maken voor vliegen bij het handhaven van de 1,5m afstandsregel in Nederland. Waarom moet je tijdens een concert wel anderhalve meter afstand houden en in een Airbus niet? Het antwoord is: om een paar heel goede redenen.

Het moge duidelijk zijn dat de luchtvaartbranche veel in de melk te brokkelen heeft in Den Haag. De politiek is trots op onze KLM en de rol van Schiphol als "aviation hub". Dat uit zich ook in wederzijdse goede banden en uitruil van personeel volgens het draaideurmodel, die traditioneel relatief vaak CDA-politici betreft. Een arts van KLM mocht in januari ook aanschuiven bij een OMT-overleg. En we kennen allemaal de toch echt ongewoon gulle voorwaarden die KLM gegund kreeg toen het bedrijf door de Coronacrisis dreigde om te gaan vallen. 

Nu op Schiphol mensen dicht op elkaar moeten staan bij de security check grijpt de politie niet in. Ook dat duidt op een voorkeurspositie, die in dit geval onbegrijpelijk is. Desnoods laten ze de mensen buiten in de rij staan. Maar die goede relaties hoeven geen verklaring te zijn voor het toestaan van schouder-aan-schouder zitten in vliegtuigen door de politiek. Die verklaringen liggen ergens anders.

• In vliegtuigen zijn maskers verplicht, en die hebben een dramatisch verlagend effect op het transmissierisico
• Vliegen valt onder internationale regels, en de Nederlandse 1,5m regel is niet bekend in de meeste buitenlanden (onze enige binnenlandse vliegroute gaan we niet anders behandelen)
• Passagiers van vliegtuigen kunnen makkelijk bij binnenkomst getest worden op symptomen als temperatuur en hoesten. Bij een culturele activiteit kan dat ook, maar zou dat als overdreven worden ervaren.
• Omdat de passagierslijst bekend is, is bron- en contactonderzoek makkelijk als er een infectie wordt vastgesteld..
• Vliegen is openbaar vervoer, een nutsvoorziening. Naar de bios gaan is belangrijk voor veel mensen, maar iedereen kan goed (tijdelijk) zonder. Vliegen is in bepaalde gevallen onmisbaar voor veel mensen, of dat nou zakenreizigers zijn, verhuizende mensen of familiebezoekers.
• Vliegen met 1,5m afstand betekent torenhoge ticketprijzen en/of het onderdrukken van de meeste vluchten. De CO2-uitstoot per passagier zou onacceptabel hoog worden. Dit is allemaal gezien het belang van vliegen niet verstandig. Pragmatische ingrepen wel: als het vliegtuig half leeg is plan je iedereen apart, bijvoorbeeld.
• 

Er is ook een fundamenteel misverstand over gevaar. Momenteel is het gevaar dat een gezond mens aan Covid-19 sterft door te gaan vliegen (of naar de bios te gaan) heel laag. De regels zijn er om de pandemie af te remmen, niet om individuele risico's tot nul te reduceren. En gegeven het bovenstaande is vliegen, zelfs als er een risico is voor de passagiers, geen serieus risico voor het bestrijden van de pandemie. Als er wat mis gaat pik je dat met bron- en contactonderzoek op, of eventueel door een quarantaine of het tijdelijk stopzetten van een route. 

De EASA heeft richtlijnen opgesteld over veilig vliegen. Deze vragen de vervoerders te proberen een stoel of rij tussen de passagiers vrij te houden. Dat is zinvol, maar een volle 1,5m afstand betekent dat 80%-90% van de stoelen leeg blijft. Nee dus. Als de epidemie weer flink gaat opleven, dan waarschijnlijk in het najaar, zouden strengere regels wel noodzakelijk kunnen zijn. 

Kortom, het lijkt er op dat de maskerplicht en screening vooraf, plus de mogelijkheid achteraf aan contactonderzoek te doen, voldoende bescherming bieden voor de maatschappij van 200 mensen urenlang in een metalen buis duwen. Een dergelijke behandeling van culturele activiteiten is ook denkbaar, maar zou in Nederland niet geaccepteerd worden. En dat bewijst het verschil: vliegen is gewoon heel belangrijk en dus mogen de regels ook wel wat anders.

Disclaimer: uw dienaar vliegt (vloog) regelmatig. En hij maakt al minstens 2 decennia veel lawaai over de noodzaak gewoon de subsidies op vliegen op te heffen, om te beginnen door een CO2-heffing van bijvoorbeeld 100 euro per ton CO2 op te leggen. Tot die regeling er is compenseert hij de CO2 zelf dubbel. Maar de vervuiling van de sector maakt vliegen niet onbelangrijk.