Weg met de kerkklokken

In veel Nederlandse gemeentes is het nog toegestaan kerkklokken te luiden, zelfs 's nachts. Eigenlijk is dat bijzonder, omdat geen enkele andere vorm van onnodig lawaai toegestaan is, en al helemaal niet zo luid de hele dag door. Valt het überhaupt wel te verdedigen?

Uw dienaar kan zich nog goed herinneren hoe hij als 10-jarig jongetje ging leren zeilen bij zijn oom en tante in Zeeland. De hele nacht lang luidde de kerkklok op een meter of 100 van het huis, ieder kwartier. Als de bel ging schrok ik en was ik boos, na vijf minuten was ik weer gekalmeerd en begon ik in slaap te vallen en vijf minuten voor de bel wachtte ik het onvermijdelijke alweer af. Fysiek en mentaal gebroken ben ik die 5 dagen doorgekomen. Jawel, dit stuk komt voort uit trauma.

Trauma dat sindsdien betekent dat ik niet in stadscentra durf te slapen zonder het hotel gebeld te hebben of de kerkklokken 's nachts hoorbaar zijn. Ook kijk ik op de kaart of er binnen de 200m een kerk is; als de receptionist zich voor de zoveelste keer vergist heeft als ik vraag of er 's nachts herrie is, kan ik dan met oordopjes meestal wel slapen. Niet toen ik vorig jaar bij deze kerk sliep in een dorpje bij Kufstein in Oostenrijk. Alle leden van mijn reisgezelschap rapporteerden moeite met slapen nadat het ding om 07:00 vrolijk begon te luiden.

Overdreven, hoor ik u zeggen? Dat is niet zo zeker. De meerderheid van mensen in de buurt van een kerk meldt er geen last van te hebben, maar wetenschappelijk onderzoek toont aan dat het ronduit ongezond is om bij een luidruchtige kerk te wonen. Mensen worden meerdere keren per nacht wakker, ook als ze zich dat niet herinneren. Ook is het algemeen bekend dat lawaai mensen stress oplevert, of dat nou vliegtuigen of kerkklokken zijn. En er is gewoon het principe dat je geen lawaai mag maken, dat ook in de wet is vastgelegd.

Iets dat zoveel ongemak en stress oplevert moet wel heel erg veel voordeel opleveren voor de kerk. Maar het is niet helder wat dat voordeel dan is. De Bijbel eist niet dat het hele dorp ieder kwartier een tik op de zandloper krijgt. In de middeleeuwen waren kerkklokken hoog, en dat was fijn voor de arbeiders op het land. Bij twaalf keer luiden kon je eten en zo was het leven in het dorp mooi gesynchroniseerd. Maar quartz-horloges kosten al decennia maar een paar euro en nu heeft iedereen een smartphone die de tijd gratis precies aangeeft. 

Het kan wel zinvol zijn om zondagochtend de klokken te luiden om de mensen van het dorp eraan te herinneren dat ze naar de kerk moeten. Maar ze móeten niet naar de kerk en de meeste mensen gaan ook niet. Een alarm instellen zou ook makkelijk zijn. Zelfs als het belangrijk is om op zondag te klokken te luiden, maakt dat het de hele week doorjengelen niet logisch. Het argument van folklore en traditie? Vroeger leegden mensen hun emmers met toiletafval op straat, wat qua overlast een beetje op hetzelfde neerkomt. Was een traditie, mag nu niet meer.

Dit soort herrie is wel onderwerp van politieke discussie, en terecht. Nu kerkklokken nog.

Het is daarom niet helder waarom de meeste gemeenten nog steeds klokgeluid toestaan. Het is zeker mogelijk het te verbieden, want dat gebeurt op veel plekken. Je kunt natuurlijk ook even gaan onderhandelen met de kerk dat het luiden bijvoorbeeld alleen op middag gebeurt, want echt veel heeft zo'n kerk er ook niet aan. Het getuigt ook van een dubbele maat als de gebedsoproep van moslims, die maar 5x per dag met relatief geluid wordt gedaan rondom de moskee, wel aan banden wordt gelegd.

Het is te hopen dat burgers hun gemeente gaan dwingen de herrie te stoppen, in ieder geval 's nachts, in principe ook overdag, en hopelijk ook op zondag. Een nationale regeling waarbij kerkklokken gewoon onder lawaairegelgeving worden geschaard zou een belangrijke stap zijn. Want het argument dat het om godsdienstvrijheid gaat? Dat is normaal een doorslaggevend argument, maar kun je niet hard maken bij simpelweg de tijd aangeven en als moslims ook aan regels gebonden zijn.